Bij de uitvoering van de energietransitie zal vaker een beroep worden gedaan op een lokaal bestuurlijke afweging tussen maatschappelijke baten en de (nieuwe) veiligheidsrisico’s. Zeker gezien de Omgevingswet die meer vraagt van de lokale afweging tussen kosten en baten. Bestuurlijke vragen zijn dan bijvoorbeeld: welke risico’s brengt de nieuwe technologie met zich mee voor mijn gemeente? Of: hoe wegen we de aanvaardbaarheid af en leggen we dit op een transparante manier uit?
De bestuurlijke werkgroep BOVEN heeft daarom een handreiking in vraag-en-antwoord-vorm geschreven over bestuurlijk omgaan met de veiligheidsrisico’s van de energietransitie. De energietransitie brengt veiligheidswinst en veiligheidsrisico’s met zich mee. In deze handreiking zullen voorbeelden van beide langskomen. Als er in deze handreiking over (on)veiligheid gesproken wordt dan doelen de schrijvers op alle winst en bedreiging van de gezondheid op korte en langere termijn van Nederlanders dankzij of vanwege de energietransitie. Deze handreiking is het eerste product van de werkgroep BOVEN.
Metadata
- Opdrachtgever: Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
- Auteur(s): Ira Helsloot en Jasper Haen (Crisislab)
- Datum laatste actualisatie: juni 2021
Met welk doel is het voorbeeld opgesteld?
De urgentie van de energietransitie maakt de veiligheidsafweging extra ingewikkeld. Enerzijds betekent de maatschappelijke urgentie dat de afweging ‘anders’ is dan die voor een strikt commerciële activiteit met alleen een belang voor economie of werkgelegenheid. Anderzijds mag de urgentie natuurlijk niet leiden tot veiligheidsblindheid en mag een overheid niet ‘zomaar’ met twee maten meten. De veiligheidsafweging is ook ingewikkeld omdat het deels over nieuwe technologieën gaat waarvan mogelijk nog niet alle risico’s in beeld zijn. Er moet daarom besloten worden in een zekere mate van onzekerheid. Om vooral lokaal bestuurders te helpen bij het doordenken over de afwegingen die zij de aankomende periode moeten maken, is deze handreiking opgesteld door collega-bestuurders verenigd in de werkgroep BOVEN. Raadsleden hebben een andere functie dan lokaal bestuurders. Ook voor hen kan deze handreiking echter van waarde zijn. De verschillende dilemma’s bij bestuurlijke veiligheidsbesluitvorming over de energietransitie zullen immers ook door de raadsleden ervaren worden als ze hun controlerende en volksvertegenwoordigende taak uitoefenen.
Wat is het beoogde effect van het toepassen van het voorbeeld?
De handreiking is gedurende 2020 ontwikkeld in een aantal gesprekken tussen bestuurders onderling en met wetenschappers (zie de bijlage voor alle deelnemers aan de gesprekken). De kernvragen die de bestuurders formuleerden en de essentie van de discussie die daarop volgde zijn in deze handreiking opgenomen. Als format is daarom gekozen voor een Q&A-format dat het ontwikkelproces het beste volgt: de kernvragen en belangrijke overwegingen die bij de beantwoording ervan relevant zijn, zijn opgenomen. De handreiking is daarmee - voor alle duidelijkheid - geen naslagwerk dat bij besluitvorming stapsgewijs gevolgd kan worden. Het wil antwoordrichtingen bieden op regelmatig terugkomende en relevante vragen maar is geen gedetailleerde routebeschrijving.
Op welke type werkzaamheden is het voorbeeld van toepassing?
De handreiking kan gebruikt worden door lokale bestuurders en raadsleden.