Momenteel is op lokaal bestuurlijk niveau geen handreiking beschikbaar die lokaal bestuurders inzicht verschaft in de risico’s van waterstofgebruik in vergelijk met andere dagelijkse risico’s. Een dergelijke handreiking kan ondersteunen bij de noodzakelijke lokale politieke en bestuurlijke afwegingen rond het toelaten van transport, opslag en toepassing van waterstof en zou bruikbaar moeten zijn in de communicatie met de lokale samenleving.

Dit is geen technische handreiking. Over de risico’s van het gebruik van waterstof  is immers al veel technisch onderzoek beschikbaar. Ook werken het ministerie van EZK in samenwerking met alle andere betrokken ministeries aan een serie richtsnoeren voor het omgaan met de veiligheidsrisico’s van waterstof. Deze moeten een technisch houvast geven voor aanbieders, vergunningverleners en toezichthouders in de fase waarin veiligheidsnormen voor nieuwe toepassingen van waterstof op een grotere schaal nog niet in voldoende detail zijn vastgelegd in wet- en regelgeving.

Omdat de vergunningverlening voor waterstofinitiatieven veelal door het lokaal bevoegd gezag zal gebeuren en daar ruimte is voor een bestuurlijke afweging (bijvoorbeeld op het gebied van bestemmingsplannen en transportroutes), is bestuurlijk inzicht in de (mogelijke) risico’s van lokaal waterstofgebruik gewenst.

Wat deze handreiking bestuurlijk en uniek maakt, is de vergelijking die gemaakt wordt tussen waterstof en aardgas, om de risico’s voor een bestuurder in perspectief te plaatsen. Lokaal bestuurders kunnen met behulp van deze handreiking (meer) gevoel krijgen bij de bestuurlijke afwegingen die gemaakt moeten worden. Deze handreiking over de bestuurlijke omgang met waterstofinitiatieven is het derde product van BOVEN.

Metadata

  • Opdrachtgever: Ministerie van Economische zaken en Klimaat
  • Auteur(s): Ira Helsloot en Koen Heijndijk (Crisislab)
  • Datum laatste actualisatie: Oktober 2022

Met welk doel is het voorbeeld opgesteld?

De energietransitie is een door urgentie gedreven grote landelijke (en dus ook lokale) opgave, waarbij bestuurders op decentraal niveau kunnen (en moeten) afwegen wat een passende koers is om de gewenste verduurzaming door te voeren in de betreffende leefomgeving. Eén van deze alternatieve
energiebronnen die het mogelijk kan maken om het huidige energiesysteem en het industrie- en grondstoffensysteem drastisch te veranderen, is CO2-vrije waterstof.
BOVEN is ruim twee jaar geleden opgericht als uitvloeisel van een bestuurlijk symposium over veiligheid in de energietransitie, georganiseerd door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Geconstateerd werd dat de lokaal bestuurlijke besluitvorming over een veilige energietransitie in Nederland gebaat kon zijn bij het delen van inzichten en ervaringen door collega-bestuurders. Zij hopen dat deze handreiking behulpzaam is voor de lokaal bestuurders in Nederland.

Is er een verbinding met de stappenplannen uit het Handboek Omgevingsveiligheid van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)?

Ja.

Binnen welk stappenplan uit het Handboek Omgevingsveiligheid is het voorbeeld toepasbaar?

Stappenplan besluitvorming omgevingsveiligheid en Stappenplan besluitvorming groepsrisico.

Wat kan de gebruiker leren van het voorbeeld?

In de handreiking wordt ingegaan  op de bestaande kennis over (de risico’s van) waterstof. Ook plaatst de handreiking deze risico’s in perspectief door ze te vergelijken met de risico’s van aardgas en andere ‘dagelijkse’ risico’s waar lokale bestuurders zoal mee in aanraking komen. Vervolgens wordt het wettelijk kader beschreven waar lokaal bestuurders mee te maken krijgen. Er wordt op basis van gesprekken met lokaal bestuurders en projectverantwoordelijken ingegaan op wat wel en niet werkt in de bestuurlijke omgang met waterstofrisico’s. De handreiking wordt afgesloten met de belangrijkste onderdelen nog eens voorbij te laten komen door ze in een concrete bestuurlijke context te plaatsen.

Wanneer en waar is het voorbeeld toegepast?

Om meer beeld en achtergrond te geven van mogelijkheden op het gebied van lokale waterstoftoepassingen worden er vijf voorbeelden van waterstofprojecten in de bebouwde omgeving gegeven:

  • Goeree-Overflakkee (zuid-Holland)
  • Hoogeveen (Drenthe)
  • Lochem (Gelderland)
  • Overbetuwe (Gelderland)
  • Sliedrecht (Zuid-Holland)
Op welke type werkzaamheden is het voorbeeld van toepassing?

Beleid en strategisch leiderschap