Deze notitie over de veiligheid op het spoor gaat in op hoe de veiligheid op het spoor aan de bronkant geborgd is, met daarbij als focus het spoorvervoer van gevaarlijke stoffen. Het bevat een overzicht op hoofdlijnen met voorbeelden van getroffen bronmaatregelen voor het veilig spoorvervoer van gevaarlijke stoffen en de relatie met omgevingsveiligheid.

Kernwoorden:  spoorveiligheid, bronmaatregelen, spoorvervoer gevaarlijke stoffen

Metadata

  • Opdrachtgever: ProRail
  • Auteur(s): Peter Robbe (Prorail)
  • Datum laatste actualisatie: 22 september 2023

Wanneer en waar is het voorbeeld toegepast?

De genoemde veiligheidsprincipes en bronmaatregelen zijn op het Nederlandse hoofdspoor toegepast.

Met welk doel is het voorbeeld opgesteld?

Het document is opgesteld om inzicht te bieden in de veiligheidsprincipes die gelden om de veiligheid op het spoor te waarborgen. Verder worden enkel voorbeelden genoemd van getroffen veiligheidsmaatregelen ter voorkoming van het botsen en ontsporen van treinen, aanvullende preventieve maatregelen voor het spoorgoederenvervoer van gevaarlijke stoffen en getroffen maatregelen in het geval van een incident. Het document licht ook enkele aandachtspunten toe bij het treffen van beschermende maatregelen in het gebied tussen het spoor en de (bebouwde) omgeving.

Is er een verbinding met de stappenplannen uit het Handboek Omgevingsveiligheid van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)?

De inzichten kunnen toegepast worden bij de verantwoording van het groepsrisico langs het spoor.

Binnen welk stappenplan uit het Handboek Omgevingsveiligheid is het voorbeeld toepasbaar?

Stappenplannen verantwoording ontwerp veilige omgeving.

Waartegen biedt het voorbeeld bescherming?

Het rapport bevat principes en maatregelen tegen het botsen en ontsporen van treinen. Alleen door een botsing of ontsporing met een trein met gevaarlijke stoffen, zouden de gevaarlijke stoffen ook daadwerkelijk vrij kunnen komen en een risico kunnen vormen voor de omgeving. De veiligheidsmaatregelen op het spoor hebben juist als doel om het botsen of ontsporen van alle treinen te voorkomen, wat dus tevens zorgt voor omgevingsveiligheid.

Wat is het beoogde effect van het toepassen van het voorbeeld?

De veiligheidsmaatregelen op het spoor hebben als hoofddoel om het treinverkeer zo veilig mogelijk uit te voeren, zodat er geen ongelukken met treinen gebeuren, ongeacht of dat een reizigerstrein of een goederentrein is.

Welk handelingsperspectief wordt er geboden aan de omgeving?

Als er plannen zijn voor bijvoorbeeld het bouwen van woningen in de nabijheid van een transportroute met gevaarlijke stoffen, dan zal de initiatiefnemer een afweging moeten maken of er beschermende maatregelen t.b.v. die woningen gaan worden getroffen. Die bescherming kan aan de woningen zelf plaatsvinden en/of in het overgangsgebied: het gebied tussen het spoor en de woningen. Denk hierbij aan afstand houden, een aarden wal, een sloot, een ballastgoot, een ondergrondse opvangbak.

Welk ontwerpprincipe is er gebruikt?

Voorkomen van ongevallen door algemeen geldende veiligheidsprincipes voor elke vervoerder op het spoor (uniformiteit van spoor en treinen, Veiligheids Management System, Fail Safe Principe). Maatregelen voor het voorkomen van botsen en ontsporing zoals het instellen van veilige rijwegen, periodieke monitoring van de infrastructuur, treinen automatisch stop zetten (als de trein te hard rijdt of treinen te dicht bij elkaar rijden) etc.

Wat is er bekend over de juridische borging van het voorbeeld?

Een deel van de getroffen maatregelen volgt rechtstreeks uit wet- en regelgeving (zoals de Wet vervoer van gevaarlijke stoffen, het RID, etc), een ander deel van de getroffen maatregelen volgt indirect uit wet- en regelgeving (bijvoorbeeld de Spoorwegwet)  en is concreet uitgewerkt in diverse ontwerpvoorschriften.     

Beschikbare onderbouwing effectiviteit:

De faalcijfers van het RIVM zijn normaal gesproken gebaseerd op concrete casuïstiek. Vanwege het gebrek aan representatieve Nederlandse casuïstiek, zijn de Nederlandse faalcijfers gebaseerd op een beperkt aantal incidenten met gevaarlijke stoffen in het buitenland.

Type omgeving:

Spoor en spoorzone